Piştî 'Banga Aştî û Civaka Demokratîk' ku Rêberê Gelê Kurd Abdullah Ocalan di 27 'ê Sibatê de ragihand, mijara serbestberdana girtiyên nexweş careke din ket rojevê, lê ji aliyê hikûmetê ve ti daxuyanî û çalakî nehatiye dayîn. Li gorî rapora dawî ya Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD), li girtîgehan herî kêm 335 nexweşên giran, 1412 girtiyên nexweş hene. Hat hînbûn ku hejmara girtiyên nexweş ên li girtîgehên Antalya, Bûrdûr û Mersînê yên Herêma Akdenizê 80 ye.

 

LI GIRTÎGEHA TÎPA S A MANAVGAT'Ê 18 GIRTIYÊN NEXWEŞ

 

Navên girtiyên nexweş ên li Girtîgeha Tîpa S a Manavgat tên ragirtin wiha ne: "Neslihan Çetîn, Dîlan Coşkûnlû, Laleş Çelîker, Tûba Sert, Leyla Atabey, Hatîce Çakmak, Yûsûf Şahîn, Nîmet Kûşlû, Ekrem Mûhammed Hamûdî, Îbrahîm Ertaş, Nesîp Kûrtay, Îsmaîl Abûk, Mehmet Mahsûm Kahraman, Omer Ûrûm, Mahmût Kaygun, Ramazan Sayan,  Çetîn Sagir, Erhan Arslan."

 

Li gorî daneyên ÎHD'ê, Neslîhan Çetîn di sala 2021'an de piştî ku bi salan ji ber bizina jehrî tedawî dît, bezên tiroîdê hatin jêkirin û neçar tê hiştin ku dermanê hormonê heta dawiya jiyana xwe bi kar bîne. Ji ber kêmbûna dermanan tenduristiya wê xirab bû. Di dilê Laleş Çelîker ê ku di heman girtîgehê de tê girtin de kombûyîna lîsîteyê hat tespîtkirin. Hat ragihandin ku Laleş Çelîker a ku dîsk, îltihaba zeravdank û egzama heye, ji bo tedawiya bi rêk û pêk negihêje wan hat ragihandin. Hunermendê Kurd Axîn Biro (Îbrahîm Ertaş) bi nexweşiya prostat û şekir, Nesîp Tarim Hepatît B, enfeksiyon, îltihaba pişikê, gastît û ulser, Mahmût Kaygun jî hemû diranên wî hatine derxistin û ji ber enfeksiyona di gumrikên xwe de rîska korbûnê heye.

 

LI GIRTÎGEHA ANTALYAYÊ 18 GIRTIYÊN NEXWEŞ

 

Navê girtiyên nexweş ên li Girtîgeha Bi Ewlekariya Bilind a Antalyayê (YGC) tên ragirtin wiha ne: "Zekî Elçî, Nûsret Saltan, Mehmet Ayaz, Mervan Demîrtaş, Mehmet Emîn Tûre, Ekrem Altay, Mehmet Saît Alptekîn, Emrah Abî, Vedat Aydin, Emrah Nebîoglû, Vedat Bazar, Mehmet Resûl Oztûg, Abdullah Guven, Ahmet Kolakan, Kemal Demîrbaş, Bîrdal Dere, Ebedîn Abî, Faysal Encû."

 

Nusret Saltan nexweşekî astimê yê kronîk e. Mehmet Ayaz ê ku anjiyo bûye û nexweşê dil ê kronîk e. Emrah Abî ku cihgirên valahiya dil hatiye guhertin, ji ber tengbûna mîtral û bêderfetiyê dikişîne û neçar maye ku li dijî nexweşiya dil û sîstema damaran dermanan bistîne. Emrah Nebîoglu ku di heman girtîgehê de ye, li aliyekê felç e. Têkçûna gurçikê, tansiyona bilind heye û ji sedî 94 astengdar e. Ahmet Kolakan li benda emeliyata dil e. Birdal Dere ku di dilê wî de qulek heye, di rehên pişikê de teng dibe û kêmasiya valahiya dil derbas dibe. Ebedîn Abî nexweşiya şekir û dil pê re heye.

 

LI GIRTÎGEHA TÎPA S A ANTALYAYÊ 17 GIRTIYÊN NEXWEŞ

 

Navê hin girtiyên nexweş ên li Girtîgeha Tîpa S a Antalyayê tên ragirtin ev in: Abdulhalîm Ozdemîr, Burhan Barut, Burhan Barut, Devrîm Ayik, Eshet Dalkiliç, Eyyûp Kiliç, Hasan Kater, Mehmet Nîmet Yilmaz, Mehmet Zahît Şahîn, Murat Turk, Orhan Şahîn, Omer Denîz, Ramazan Aksu, Recep Polatli, Resul Ertaş, Seyîthan Karahan, Ugur Boztaş. 

 

Ji van girtiyan Mehmet Zahît Şahin ji ber ku ji ber nexweşiya wê ya pêşketî ya fitiqa piştê,  bronşît û astim heye. Resul Ertaş jî li dijî nexweşiya dil a kronîk têdikoşe.

 

LI BURDUR Û MÊRSÎNÊ 27 GIRTIYÊN NEXWEŞ

 

Girtiyên nexweş ên li Girtîgeha Bi Ewlekariya Bilind a Bûrdûrê tên ragirtin bi vî rengî ne: Behruz Şucayî, Yilmaz Yuksel, Şiyar Firat, Orhan Kara, Mahmût Aslan, Ridvan Çelîk, Suleyman Altûn, Mahîr Bînîcî, Naîf Ozkiliç, Abdullah Ateş, Abdulazîz Yilmaz, Tarik Alici, Hamdusena Ada, Ozan Bektaş, Mehmet Yildirim, Erhan Kaya, Abdullah Honul, Habîl Emen, Ahmet Oguz, Omer Çelîk, Îsa Îpeklî, Mehmet Huseyîn Maral. 

 

Girtiya bi navê S.E.Ç ya li Girtîgeha Kampusa Tarsûsê tê girtin nexweşekî hîpertansiyonê yê giran e û çavê wê ji sedî 50 nabîne. F.G bi nexweşiyên sindirûm û pişikê re têdikoşe, A.A bi tansiyona bilind, nexweşiyên dil û mîde pê re heye. Hat diyarkirin ku Ş.K yê li heman girtîgehê tê ragirtin KOAH e û K.E jî bi tansiyona bilind re rû bi rû ye.

 

WEK DARVEKIRINÊ YE

 

Berdevkê Komîsyona Girtîgehan a Şaxa ÎHD'ê ya Mêrsînê parêzer Muammer Derînce têkildarî rewşa girtiyên nexweş axivî û diyar kir ku mekanîzmayên hiqûqî yên der barê serbestberdanan de bêencam bûne. Derînce destnîşan kir ku berpirsiyariya sereke ya pêkneanîna tehliyeyan tevî raporên nexweşxaneyan di destê Saziya Tiba Edlî (ATK), Desteyên Rêveberî û Çavdêriyê (ÎGK) û Serokwezaretiyê de ye û astengkirina berdanan ji ber sedemên siyasî wek 'darvekirinê' pênase kir. Derînce ev tişt anî ziman: "Di nava sedemên vê pirsgirêkê de pirsgirêkên kapasîteyê yên li girtîgehan û kêmasiyên xizmetên tenduristiyê jî tên destnîşankirin. Dema girtiyek diçe nexweşxaneyê divê astengiyên li pêşiya xwegihandina encamên testê bên rakirin; endamên malbatê yan jî parêzvanên wan divê bi rêya sîstema e-devletê karibin xwe bigihînin van agahiyan. Her wiha divê raporên 'nikare di girtîgehê de bimîne' yên nexweşxaneyên herêmî yên ji bo girtiyên nexweş hatine dayîn jî li ber çavan bên girtin.”

 

MAFÊ TEDAWIYÊ

 

Derînce da zanîn ku mafê tedawiyê tê astengkirin û ev rewş encamên giran bi xwe re tîne û wiha got: "Divê li ber her girtîgehê 24 saetan ambulans hebe û girtiyên nexweş di rewşên krîza dil a ji nişka ve an jî têkçûna organan de tavilê sewqî nexweşxaneya herî nêz bên kirin. Girtiyên nexweş divê ti carî li girtîgehê bi tenê nemînin; divê ew bi hevalên xwe ra li heman cihî bimînin ku alîkariya wan bikin. Girtiyên nexweş divê bê şert û merc ji tîrêjên rojê û hewayê, derfetên tenduristî û xwarinê sûdê werbigirin û dermanên wan bên peydakirin. Dema ku kelepçe kirî divê neyên muayenekirin û doktorê ku muayeneyê dike divê helwesteke cihêkar nîşan nede. Dema ku girtiyekî nexweş piştî emeliyatê dibin revîrê an jî çavdêriyê, divê destê wan neyê kelepçekirin û ji bo ku xizmê girtiyê nexweş hebe divê şertên guncaw werin afirandin. Dema ku girtiyên jin têne muayenekirin divê li hundir jendirme û gardiyan nebe. Divê hemû girtiyên nexweş tavilê bên berdan, ku nexweşxane raporekê biweşînin û diyar bikin ku ew nikarin bi tena serê xwe li girtîgehê bimînin. Girîng e rêxistinên civakî yên sivîl û raya giştî hîn bêhtir bala xwe bidin ser rewşa girtiyên nexweş û di vê mijarê de hişyariyekê mezin bikin. Desteka civakê ya ji bo van bangewaziyan, di warê parastina mafê jiyanê yê girtiyên nexweş de jiyanî ye.”

 

MA / Abdulkadîr Ayten